Loża nr 3 – Przesąd Zwyciężony
Poznaj historię loży „Przesąd Zwyciężony”
Loża „Przesąd Zwyciężony” zawiązała się dnia 9 marca 1786 r. Dyplom erekcyjny otrzymała dnia 17 grudnia tegoż roku od powołanej w 1778 r. warszawskiej Wielkiej Loży Prowincjonalnej „Katarzyna pod Gwiazdą Północną”. Loża krakowska swoją siedzibę miała podówczas w specjalnie na ten cel wybudowanym obiekcie przy dzisiejszej ul. Kopernika (nr 25). Budynek ten istniał jeszcze na początku XX wieku, później na jego fundamentach stanął gmach Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Opiekunek Zdrowia, gdzie dzisiaj mieści się Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Loża ta przetrwała do 18 marca 1790 r., kończąc działalność pod wpływem ówczesnych wypadków politycznych, gdy w obliczu wojny rosyjsko-tureckiej Rzeczpospolita znalazła się na linii sporu między Prusami a Rosją i Austrią.W ciągu kolejnych dwóch dekad Kraków wpierw przeszedł pod panowanie austriackie, gdzie od 1794 r. obowiązywał dekret cesarza Franciszka II zakazujący działalności lóż wolnomularskich w całym państwie Habsburgów. Następnie klęska Austriaków w wojnie 1809 r. zmusiła Wiedeń do rezygnacji z części ziem polskich. Tym sposobem Kraków i Podgórze w październiku znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego, co umożliwiło wznowienie działalności krakowskiej loży dnia 1 marca 1810 r. Specjalnie na potrzeby krakowskiego wolnomularstwa kupiono wtedy od aptekarza Leona Likego nieruchomość znów posadowioną na działce przy dzisiejszej ul. Kopernika (nr 7).
Nabyty z funduszy loży budynek istnieje do dziś i obecnie mieści się w nim Katedra Biochemii Lekarskiej CM UJ. W okresie tym „Przesąd Zwyciężony”, podobnie jak i inne polskie loże, opiekował się chorymi w szpitalach wojskowych, jeńcami wojennymi i rodzinami poległych, prowadząc bardzo aktywną działalność charytatywną. We współpracy z Zakonem Braci Mniejszych Kapucynów organizowano rozdawnictwo tzw. zupy rumfordzkiej, loża dopomogła też biskupowi Janowi Pawłowi Woroniczowi i hr. Tekli z Wodzickich Małachowskiej w założeniu Towarzystwa Dobroczynności. Loża jednak znowu nie zdążyła rozwinąć działalności, bo już w 1813 r., w wyniku działań wojennych, po klęsce Napoleona, zawiesiła prace do dnia 5 czerwca 1814 r.
Od roku kolejnego, po utworzeniu 18 października Rzeczpospolitej Krakowskiej, czyli formalnie Wolnego, Niepodległego i Ściśle Neutralnego Miasta Krakowa z Okręgiem (1815-1846), tworu państwowego znajdującego się na wieczne czasy pod opieką trzech mocarstw – Austrii, Rosji i Prus, których przedstawiciele czuwali nad działalnością wszystkich instytucji republiki, kondycja krakowskiej loży nieco się poprawiła. Jednak już w 1821 r., mimo względnej autonomii, jaką cieszyło się Wolne Miasto Kraków oraz, bądź co bądź sprzyjającego wolnomularzom stanowiska władz miasta, dało się dostrzec ciążące nad „Przesądem Zwyciężonym” fatum. Z jednej strony wpływy dworów opiekuńczych, a z drugiej – rozporządzenie wydane przez księcia-namiestnika Królestwa Polskiego Józefa Zajączka, odbiły się na aktywności krakowskiej loży, która zakończyła działalność w następstwie ogłoszonego w 1822 r. reskryptu Aleksandra I zakazującego funkcjonowania lóż wolnomularskich na terenach podległych cesarzowi.
Zebrany w gotówce kapitał przekazano w czterech równych częściach Siostrom Miłosierdzia, ojcom Bonifratrom, Towarzystwu Dobroczynności oraz władzom Rzeczpospolitej Krakowskiej na ich fundusz dobroczynny, a gmach wraz z otaczającym go ogrodem uniwersyteckiej klinice lekarskiej. W chwili zamknięcia loża „Przesąd Zwyciężony” liczyła ok. 380 członków. Część z nich mieszkała poza Krakowem, Rzeczpospolitą Krakowską i Galicją, ok ¼ to obywatele Królestwa Polskiego z Kielc, Radomia i Pilicy.
Po ponad stuletniej nieobecności wolnomularze krakowscy zaczęli się organizować dopiero w latach dwudziestych XX w. Dzięki inicjatywie Tadeusza Ignacego Dyboskiego oraz Aleksandra Dackówa w 1926 r. utworzono „kółko” o nieznanej nazwie. Po kilku latach udało się je przekształcić w pełnoprawną lożę, która przyjęła nazwę swej poprzedniczki z przełomu XVIII/XIX w. Akt erekcyjny od Wielkiej Loży Narodowej Polski otrzymała ona dnia 31 sierpnia 1935 r., a jej uroczysta inauguracja nastąpiła 25 października tegoż roku. Podobnie jak ich poprzednicy sprzed wieku, członkowie loży prowadzili działalność charytatywną oraz udzielali się w organizacjach społecznych na terenie miasta, jak YMCA czy Rotary Club oraz politycznych, jak Klub Demokratyczny, który przekształcił się później w Stronnictwo Demokratyczne.
W 1938 roku, na skutek antymasońskiej kampanii, wynikającej z nagonki środowiska narodowego, sanacyjnego oraz kościoła rzymsko-katolickiego, Prezydent RP 22 listopada podpisał dekret o rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich, dwa dni później ogłoszony w „Dzienniku Ustaw”. Jednak miesiąc wcześniej 26 października 1938 r., uprzedzając dekret Ignacego Mościckiego, Wielka Loża Narodowa Polski podjęła decyzję o samorozwiązaniu i “bezterminowym uśpieniu” podległych jej placówek, w tym również oczywiście „Przesądu Zwyciężonego”. Po II wojnie światowej działalność wolnomularską wznowiła w 1950 r. w Paryżu polska loża „Copernic”. Głównym jej twórcą był inicjowany w krakowskiej loży „Przesąd Zwyciężony” prof. Jerzy Stefan Langrod. W 1961 r. obudzono w Warszawie Lożę-Matkę „Kopernik”, która działała w pełnej konspiracji.
Po przełomie ustrojowym 1989 r., Loża-Matka „Kopernik” oraz obudzone (reaktywowane) dnia 2 grudnia 1991 r. Loże-Założycielki „Walerian Łukasiński” i „Przesąd Zwyciężony” dnia 7 grudnia 1991 r. podjęły uchwałę powołującą do życia Wielką Lożę Narodową Polski. Uroczyste obudzenie Wielkiej Loży Narodowej Polski dnia 27 grudnia 1991 r. dało początek odnowieniu wolnomularstwa w Rzeczypospolitej Polskiej.
Dla kandydatów
Sprawdź jak wygląda proces rekrutacji
Masoneria
Kim jesteśmy
i nasze wartości
FAQ
Zobacz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania
Literatura
Poznaj polecaną
literaturę