Loża nr 3 – Przesąd Zwyciężony

Poznaj historię loży „Przesąd Zwyciężony”

Loża „Przesąd Zwyciężony” zawiązała się dnia 9 marca 1786 r. Dyplom erekcyjny otrzymała dnia 17 grudnia tegoż roku od powołanej w 1778 r. warszawskiej Wielkiej Loży Prowincjonalnej „Katarzyna pod Gwiazdą Północną”. Loża krakowska swoją siedzibę miała podówczas w specjalnie na ten cel wybudowanym obiekcie przy dzisiejszej ul. Kopernika (nr 25). Budynek ten istniał jeszcze na początku XX wieku, później na jego fundamentach stanął gmach Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Opiekunek Zdrowia, gdzie dzisiaj mieści się Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Loża ta przetrwała do 18 marca 1790 r., kończąc działalność pod wpływem ówczesnych wypadków politycznych, gdy w obliczu wojny rosyjsko-tureckiej Rzeczpospolita znalazła się na linii sporu między Prusami a Rosją i Austrią.W ciągu kolejnych dwóch dekad Kraków wpierw przeszedł pod panowanie austriackie, gdzie od 1794 r. obowiązywał dekret cesarza Franciszka II zakazujący działalności lóż wolnomularskich w całym państwie Habsburgów. Następnie klęska Austriaków w wojnie 1809 r. zmusiła Wiedeń do rezygnacji z części ziem polskich. Tym sposobem Kraków i Podgórze w październiku znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego, co umożliwiło wznowienie działalności krakowskiej loży dnia 1 marca 1810 r. Specjalnie na potrzeby krakowskiego wolnomularstwa kupiono wtedy od aptekarza Leona Likego nieruchomość znów posadowioną na działce przy dzisiejszej ul. Kopernika (nr 7).

historię loży Przesąd Zwyciężony
historię loży Przesąd Zwyciężony

Nabyty z funduszy loży budynek istnieje do dziś i obecnie mieści się w nim Katedra Biochemii Lekarskiej CM UJ. W okresie tym „Przesąd Zwyciężony”, podobnie jak i inne polskie loże, opiekował się chorymi w szpitalach wojskowych, jeńcami wojennymi i rodzinami poległych, prowadząc bardzo aktywną działalność charytatywną. We współpracy z Zakonem Braci Mniejszych Kapucynów organizowano rozdawnictwo tzw. zupy rumfordzkiej, loża dopomogła też biskupowi Janowi Pawłowi Woroniczowi i hr. Tekli z Wodzickich Małachowskiej w założeniu Towarzystwa Dobroczynności. Loża jednak znowu nie zdążyła rozwinąć działalności, bo już w 1813 r., w wyniku działań wojennych, po klęsce Napoleona, zawiesiła prace do dnia 5 czerwca 1814 r.
Od roku kolejnego, po utworzeniu 18 października Rzeczpospolitej Krakowskiej, czyli formalnie Wolnego, Niepodległego i Ściśle Neutralnego Miasta Krakowa z Okręgiem (1815-1846), tworu państwowego znajdującego się na wieczne czasy pod opieką trzech mocarstw – Austrii, Rosji i Prus, których przedstawiciele czuwali nad działalnością wszystkich instytucji republiki, kondycja krakowskiej loży nieco się poprawiła. Jednak już w 1821 r., mimo względnej autonomii, jaką cieszyło się Wolne Miasto Kraków oraz, bądź co bądź sprzyjającego wolnomularzom stanowiska władz miasta, dało się dostrzec ciążące nad „Przesądem Zwyciężonym” fatum. Z jednej strony wpływy dworów opiekuńczych, a z drugiej – rozporządzenie wydane przez księcia-namiestnika Królestwa Polskiego Józefa Zajączka, odbiły się na aktywności krakowskiej loży, która zakończyła działalność w następstwie ogłoszonego w 1822 r. reskryptu Aleksandra I zakazującego funkcjonowania lóż wolnomularskich na terenach podległych cesarzowi.

Zebrany w gotówce kapitał przekazano w czterech równych częściach Siostrom Miłosierdzia, ojcom Bonifratrom, Towarzystwu Dobroczynności oraz władzom Rzeczpospolitej Krakowskiej na ich fundusz dobroczynny, a gmach wraz z otaczającym go ogrodem uniwersyteckiej klinice lekarskiej. W chwili zamknięcia loża „Przesąd Zwyciężony” liczyła ok. 380 członków. Część z nich mieszkała poza Krakowem, Rzeczpospolitą Krakowską i Galicją, ok ¼ to obywatele Królestwa Polskiego z Kielc, Radomia i Pilicy.
Po ponad stuletniej nieobecności wolnomularze krakowscy zaczęli się organizować dopiero w latach dwudziestych XX w. Dzięki inicjatywie Tadeusza Ignacego Dyboskiego oraz Aleksandra Dackówa w 1926 r. utworzono „kółko” o nieznanej nazwie. Po kilku latach udało się je przekształcić w pełnoprawną lożę, która przyjęła nazwę swej poprzedniczki z przełomu XVIII/XIX w. Akt erekcyjny od Wielkiej Loży Narodowej Polski otrzymała ona dnia 31 sierpnia 1935 r., a jej uroczysta inauguracja nastąpiła 25 października tegoż roku. Podobnie jak ich poprzednicy sprzed wieku, członkowie loży prowadzili działalność charytatywną oraz udzielali się w organizacjach społecznych na terenie miasta, jak YMCA czy Rotary Club oraz politycznych, jak Klub Demokratyczny, który przekształcił się później w Stronnictwo Demokratyczne.

historię loży Przesąd Zwyciężony
historię loży Przesąd Zwyciężony

W 1938 roku, na skutek antymasońskiej kampanii, wynikającej z nagonki środowiska narodowego, sanacyjnego oraz kościoła rzymsko-katolickiego, Prezydent RP 22 listopada podpisał dekret o rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich, dwa dni później ogłoszony w „Dzienniku Ustaw”. Jednak miesiąc wcześniej 26 października 1938 r., uprzedzając dekret Ignacego Mościckiego, Wielka Loża Narodowa Polski podjęła decyzję o samorozwiązaniu i “bezterminowym uśpieniu” podległych jej placówek, w tym również oczywiście „Przesądu Zwyciężonego”. Po II wojnie światowej działalność wolnomularską wznowiła w 1950 r. w Paryżu polska loża „Copernic”. Głównym jej twórcą był inicjowany w krakowskiej loży „Przesąd Zwyciężony” prof. Jerzy Stefan Langrod. W 1961 r. obudzono w Warszawie Lożę-Matkę „Kopernik”, która działała w pełnej konspiracji.
Po przełomie ustrojowym 1989 r., Loża-Matka „Kopernik” oraz obudzone (reaktywowane) dnia 2 grudnia 1991 r. Loże-Założycielki „Walerian Łukasiński” i „Przesąd Zwyciężony” dnia 7 grudnia 1991 r. podjęły uchwałę powołującą do życia Wielką Lożę Narodową Polski. Uroczyste obudzenie Wielkiej Loży Narodowej Polski dnia 27 grudnia 1991 r. dało początek odnowieniu wolnomularstwa w Rzeczypospolitej Polskiej.

Dla kandydatów

Sprawdź jak wygląda proces rekrutacji

Masoneria

Kim jesteśmy
i nasze wartości

FAQ

Zobacz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

Literatura

Poznaj polecaną
literaturę